18.11.2014

Ομοσπονδία με τούρκους τζια που τ' άψει, άψεν τα

  

Άνοιξα το «ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ» του Κυριάκου Χατζηιώαννου για να δω αν γράφει οτιδήποτε σχετικά με την κυπριακή έκφραση «άψεν τα». Δεν ανέφερε οτιδήποτε. Στην συνέχεια άνοιξα το λεξικό του Κωνσταντίνου Γιαγκουλή «ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ» το οποίο επίσης δεν ανέφερε οτιδήποτε. Ο Κωνσταντίνος Γιαγκουλής όμως, γράφει στο λήμμα «αψεντής» τα εξής: «αψεντής, ο [λάτ. Absens, -ntis] απών» ενώ και οι δύο λεξικογράφοι αναφέρονται σε κάποιες κυπριακές λέξεις, των οποίων το πρώτο συνθετικό είναι η λέξη «αψό». Κατά την άποψή μου η λέξη αψεντής είναι εξίσου ελληνική (ίσως αντιδάνειο) όσον και οι λέξεις των οποίων το πρώτο συνθετικό είναι η λέξη «αψό», ενώ όλες αυτές οι λέξεις όπως και η έκφραση «άψεν τα» έχουν κοινή προομηρική ρίζα. Το κυπριακό «άψεν τα» ίσως δεν είναι τίποτε άλλο παρά το «αψ δ’» του Ομήρου. «αψ δ’ από τείχεος άλτο λαθών» (πήδησε πίσω, κάτω από το τείχος κρυφά… ο δε Σαρπηδόνας λυπήθηκε για την αναχώρηση του Γλαύκου). ΙΛΙΑΔΟΣ Μ στ. 390-393.

Η προομηρική λέξη «αψ» σημαίνει οπίσω. Από την λέξη «αψ» ίσως προέκυψε και η επίσης προομηρική λέξη «άπτω» που σημαίνει ανάπτω, παίρνω φωτιά. (Κάποιος άλλος θα μπορούσε να ισχυριστεί, ότι συνέβει το αντίθετο, ότι από την λέξη «άπτω» προέκυψε η λέξη  «αψ» (πίσω)… λόγω κινδύνου). Η προομηρική λέξη «αψ» (την οποία πήραν ίσως μέσω της λατινικής και οι Άγγλοι και οι Γερμανοί και ίσως και άλλοι) ίσως είναι μια από τις αρχαιότερες λέξεις που σώθηκαν μέχρι σήμερα. Ίσως είναι γέννημα μιας πρωτόγονης «ηχομιμητικής» (συνθηματικής – επικοινωνιακής) κραυγής των ανθρωποειδών της αγέλης, ανάλογη του σημερινού «ψιτ».

Ρε Νενέκο εν τούτα που θέλεις να πουλήσεις τζιαι να τ' ψεις;

Πουλιούνται τούτες οι Λέξεις – Δισκοπότηρα της Φυλής;

Όταν ο Γλαύκος εβλήθηκε που τον συντοπίτη μου Τεύκρο

να κάμουμε εμείς ρε, Ομοσπονδία με μιαν Κωλόρατσα;

Ρε Νενέκο εμείς ρε, οι απόγονοι των Πρωτελλήνων Τρωών και Αχαιών…

να κάμουμε Ομοσπονδία με τους απογόνους του Αττίλα;

Οι χόμο σάπιενς με τους τελευταίους Νεάντερταλ*;

Χάρης Αριστείδου

http://ellinikidexameniskepsis.blogspot.com

Τηλ. 00357 99 017040

Σημ.*: Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί από κάποιον σαν ποιητική υπερβολή, ποιος μπορεί να αμφισβητήσει όμως, ότι όταν οι τουρκομογγολικές ορδές εισέβαλαν στη Μικρασία Μας, πριν μόλις χίλια χρόνια περίπου, ότι ζούσαν στην δική τους πρώιμη εποχή του σιδήρου;